อ.พญ.ชนิศา พรชัยสกุลดี

แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านหูคอจมูก

รหัสเอกสาร PI-IMC-323-R-00

อนุมัติวันที่ 28 มกราคม 2564

        การรับกลิ่น เป็นการทำงานที่ซับซ้อนระหว่างจมูกและสมองส่วนหน้า เพื่อส่งต่อสัญญาณไปยังสมองส่วนซีรีบรัมให้แปลข้อมูลว่าเป็นกลิ่นอะไร หอมหรือเหม็น นอกจากนี้การรับรู้กลิ่นยังช่วยให้มนุษย์รับรู้คุณภาพของอาหาร เช่น กลิ่นบูดเน่า หรือเป็นสัญญาณเตือนภัย หากได้กลิ่นสัตว์หรือควันไฟจากระยะไกล

การได้กลิ่นคืออะไร

        การได้กลิ่นเกิดจากการที่เราสูดหายใจเอาอากาศเข้าไป กลิ่นจะผ่านเข้าสู่เซลล์รับความรู้สึกได้ 2 ทาง คือ ทางรูจมูกและการระเหยของกลิ่นผ่านทางคอหอยขึ้นมา ภายในโพรงจมูกด้านบนจะมีเซลล์รับกลิ่น เมื่อมีกลิ่นผ่านเข้าไปในโพรงจมูก กลิ่นจะไปกระทบกับกลุ่มเซลล์และปลายประสาทรับกลิ่น จากนั้นจะส่งต่อไปเซลล์สมองส่วนหน้าบริเวณที่เรียกว่า Olfactory bulb (ออลแฟกทอรี่บัลบ์) ให้ส่งต่อสัญญาณไปยังสมองส่วนซีรีบรัม เพื่อแปลผลว่ากลิ่นที่ได้รับเป็นกลิ่นของอะไรซึ่งขึ้นกับประสบการณ์ของแต่ละคนด้วยว่ารู้จักกลิ่นนั้นมาก่อนหรือไม่

โควิด-19 เกี่ยวอย่างไรกับการได้กลิ่น

        มีการศึกษาพบว่าเชื้อโคโรน่าไวรัสแพร่กระจายเข้าสู่กลุ่มเซลล์ที่เกี่ยวข้องกับการรับกลิ่นในโพรงจมูก ไปเปลี่ยนแปลงทำให้เซลล์ประสาทรับกลิ่นทำงานผิดปกติ ผู้ติดเชื้อประมาณ 1 ใน 3 จึงไม่ได้กลิ่น และนำมาใช้เป็นเกณฑ์ในการคัดกรองโควิด-19จึงทำให้หลังได้รับเชื้อไวรัส ผู้ป่วยโควิด-19 จึงมีการสูญเสียการรับกลิ่นและการรับรสชาติชั่วคราวได้ แม้ไม่มีอาการน้ำมูกหรือคัดจมูกก็ตาม

        การสูญเสียความสามารถในการรับรู้กลิ่นและรสเป็นลักษณะเฉพาะของผู้ป่วยโควิด-19 ที่ช่วยให้แพทย์แยกความแตกต่างจากโรคอื่นที่มีอาการภายนอกใกล้เคียงกันได้ โดยผู้ป่วยจะไม่สามารถดมกลิ่นหรือรับรส ซึ่งอาการดังกล่าวมักพบในผู้ป่วยที่อายุยังน้อย หรือผู้ป่วยติดเชื้อที่มีอาการไม่รุนแรงมาก