ผศ.พญ.นิพาวรรณ ไวศยะนันท์
หน่วยระบบต่อมไร้ท่อ (Endocrinology) ภาควิชาอายุรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
รหัสเอกสาร SD-HA-IMC-076-R-00
เครื่องวัดองค์ประกอบของร่างกาย คืออะไร
เครื่องวัดองค์ประกอบของร่างกาย หรือ Body Composition Analyzer เป็นเครื่องมือสำหรับวิเคราะห์องค์ประกอบของร่างกาย ด้วยหลักการอ่านค่าจากความต้านทานของกระแสไฟฟ้าต่อเซลล์ในร่างกาย (Bioelectrical Impedance Analysis) ซึ่งกระแสไฟฟ้าที่ใช้ ไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย
การทำงานของเครื่อง
เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการวัดสัดส่วนต่างๆ ของร่างกาย โดยใช้กระแสไฟฟ้าต่ำๆ ไหลผ่านเข้าสู่ร่างกายแล้ววัดความต้านทานต่อการไหลของกระแสในเนื้อเยื่อต่างๆ ของร่างกาย โดยที่ส่วนของกระดูก ไขมัน จะนำไฟฟ้าไม่ดี และมีแรงต้านทานต่อการไหลของกระแสไฟฟ้าสูง ในขณะที่เลือด อวัยวะภายใน และกล้ามเนื้อจะนำไฟฟ้าได้ดีและมีแรงต้านทานต่ำ จึงทำให้สามารถวิเคราะห์ส่วนประกอบของร่างกายอย่างละเอียด ทั้งในส่วนของมวลกระดูก กล้ามเนื้อ ไขมัน และปริมาณน้ำและเกลือแร่ในร่างกาย ความสมดุลและความแข็งแรงของร่างกาย ประเมินภาวะโภชนาการของร่างกาย ทราบถึงปริมาณไขมันในร่างกาย โดยเฉพาะไขมันในช่องท้อง ตลอดจนวินิจฉัยภาวะสุขภาพโดยรวมได้
วิธีการตรวจ
- ผู้รับบริการขึ้นไปยืนบนเครื่องวัดองค์ประกอบของร่างกายด้วยเท้าเปล่า (ต้องถอดถุงเท้า/ถุงน่อง)
- พยาบาลจะกดข้อมูลผู้รับบริการที่เครื่อง เพื่อจะประมวลผลเฉพาะบุคคล
- ผู้รับบริการจับแขนของเครื่อง (ตามภาพ) โดยให้หัวแม่มือสัมผัสกับจุดสีดำ (ตามภาพ) และยืนนิ่งๆบนเครื่อง ประมาณ 5 นาที
- เครื่องวัดองค์ประกอบของร่างกาย จะวิเคราะห์และประมวลผล พร้อมพิมพ์ข้อมูล
- แพทย์/พยาบาลจะเป็นผู้อ่านผลและให้คำแนะนำ
ข้อมูลที่ได้ ประกอบด้วย
1. ข้อมูลส่วนบุคคล ที่แสดงอายุ ความสูง เพศ วันที่และเวลาที่ทำการวัด
2. ส่วนประกอบของร่างกาย (Body Composition) จะแสดง
- น้ำหนัก (Weight)
- มวลกระดูกและกล้ามเนื้อ ไม่รวมไขมัน (Skeletal Muscle Mass)
- มวลไขมัน (Body Fat Mass)
- ปริมาณน้ำทั้งหมดในร่างกาย (Total Body Water)
- มวลรวมของร่างกาย ยกเว้นไขมัน (Fat Free Mass)
- ปริมาณแร่ธาตุในร่างกาย (Mineral Mass)
3. วินิจฉัยโรคอ้วน (Obesity Diagnosis) จะแสดง
- ค่าดัชนีมวลกาย (B M I)
- ร้อยละของไขมัน (P B F) ซึ่งสามารถใช้ระบุโรคอ้วนได้
- อัตราส่วนระหว่างเอวกับสะโพก (W H R) ใช้บอกสัดส่วน : ซึ่งเป็นอัตราส่วนระหว่างรอบเอว (บริเวณสะดือ)และรอบสะโพก(ส่วนที่กว้างที่สุด)
- อัตราการเผาพลาญปกติ (B M R) ซึ่งเป็นพลังงานต่ำสุดที่ร่างกายต้องการใช้ในการดำรงชีวิตและรักษาภาวะสมดุลของร่างกาย
4. ข้อมูลรวมการประเมินในส่วนต่างๆ (Various Comprehension Evaluation) จะแสดงผลการประเมินสารอาหาร (Nutritional Evaluation) การควบคุมน้ำหนัก (Weight Management) และการวินิจฉัยโรคอ้วน (Obesity Diagnosis)
5. การควบคุมกล้ามเนื้อ-ไขมัน (Muscle-Fat Control) แสดงค่าว่าควรเพิ่มหรือลดเท่าใดจึงจะเหมาะสม อันได้แก่ ไขมันที่ต้องควบคุม (Fat Control) และกล้ามเนื้อที่ต้องควบคุม (Muscle Control)