อ.พญ.ชนัดดา  วงศ์เอกชูตระกูล

แพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู

รหัสเอกสาร PI-IMC-400-R-00

อนุมัติวันที่ 12 ตุลาคม 2566

โรคกระดูกสันหลังเสื่อมคืออะไร  มีสาเหตุจากอะไร

          เมื่ออายุมากขึ้น หมอนรองกระดูกสันหลังเหี่ยวและยุบตัวลง กระดูกสันหลังจึงหลวม กล้ามเนื้อหลังต้องออกแรงเกร็งมากขึ้น เพื่อไม่ให้กระดูกสันหลังเคลื่อนผิดปกติ เมื่อเกร็งกล้ามเนื้อนานๆ จึงทำให้มีอาการปวดหลัง นอกจากนี้เพื่อรับมือกับความหลวมของข้อกระดูกสันหลัง ร่างกายจะสร้างกระดูกงอกที่ข้อกระดูกสันหลังเพื่อเสริมสร้างความมั่นคงของกระดูกสันหลัง กระดูกงอกนี้เองเป็นที่มาของคำว่า “กระดูกหลังเสื่อม”กรณีที่พบได้บ่อยคือ

            - เมื่อกระดูกงอกออกจากข้อกระดูกสันหลัง อาจกดทับเส้นประสาทที่เรียกกันว่า “โรคกระดูกทับเส้น” หากเป็นกระดูกหลังเสื่อมอาจกดทับเส้นประสาทขา ทำให้มีอาการปวดหลังร้าวไปที่ขา และอาจมีอาการชาหรืออ่อนแรงขาร่วมด้วยได้
            - เมื่อกระดูกงอกเข้าด้านในโพรงไขสันหลัง จะทำให้โพรงไขสันหลังตีบแคบ ผู้ป่วยจะมีอาการปวดน่องหรือปวดขาทั้งสองข้างหลังจากเริ่มเดินได้ระยะทางไม่มาก ต้องนั่งพักอาการจึงจะดีขึ้น

แพทย์วินิจฉัยโรคกระดูกสันหลังเสื่อมได้อย่างไร

         โดยส่วนใหญ่ แพทย์สามารถวินิจฉัยโรคนี้ได้โดยอาศัยการซักประวัติและตรวจร่างกายเป็นหลัก อาจพิจารณาส่งภาพ ถ่ายรังสีกระดูกสันหลัง (Xray) การตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) หรือการตรวจคลื่นไฟฟ้าวินิจฉัยเพื่อประกอบการวินิจฉัยในบางรายเท่านั้น

แพทย์รักษาโรคกระดูกสันหลังเสื่อมอย่างไร

1.    การรักษาด้วยยา  เช่น ยาแก้ปวดทั่วไป ยาคลายกล้ามเนื้อ หรือยาแก้ปวดประสาทในผู้ป่วยที่มีอาการปวดทางระบบประสาทร่วมด้วย

2. การรักษาโดยไม่ใช้ยาประกอบด้วย จะพิจารณาในรายที่มีอาการปวดรุนแรง หรือมีอาการแสดงของการกดทับเส้นประสาท เช่น อ่อนแรงมาก หรือไม่สามารถกลั้นปัสสาวะ อุจจาระได้ หรือไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยวิธีการอื่นๆ เป็นต้น

             2.1 การปรับท่าทางในชีวิตประจำวัน     

- ควรหลีกเลี่ยงการแอ่นหลังรวมถึงการก้มยกของหนัก  
- หากมีอาการปวดมากขึ้นในท่านอนอาจใช้หมอนรองใต้เข่าเมื่อนอนหงาย เพื่อลดการแอ่นหลัง หรือเปลี่ยนเป็นท่านอนตะแคง
- เมื่อนอนหงาย ควรตะแคงตัวก่อนจะลุกขึ้นนั่ง

- เมื่อยืนนานๆ ควรพักเท้าข้างใดข้างหนึ่งบนเก้าอี้เตี้ยๆเพื่อลดการแอ่นของกระดูกหลัง ซึ่งจะทำให้มีอาการปวดมากขึ้นได้ เป็นต้น

- ท่า Knee to chest

                         ควรสอดมือใต้เข่าข้างใดข้างหนึ่งและกอดขาชิดอก ขาอีกข้างเหยียดตรง ค้างไว้ 20-30 วินาที ทำซ้ำ 10 ครั้ง

 - ท่า Semi-sit up

                         ควรชันเข่าสองข้าง ยกศีรษะ เอื้อมมือลอยเหนือเข่า ค้างไว้5-10 วินาที ทำซ้ำ 10 ครั้ง ควรนับออกเสียงเพื่อป้องกันการเบ่งกลั้นหายใจ

                     - ท่า Hamstrings stretching

                พาดขาข้างใดข้างหนึ่งบนฝาผนัง ควรจัดท่าให้เข่าเหยียดตรง กระดกข้อเท้าขึ้น หากทำถูกต้องควรมีความรู้สึกตึงที่กล้ามเนื้อต้นขาด้านหลัง ค้างไว้ 20-30 วินาที ทำซ้ำ 10 ครั้ง ควรทำทีละข้าง อาจทำที่ช่องประตูเพื่อให้ขาอีกข้างเหยียดตรงที่พื้นได้

               2.3 กายอุปกรณ์สำหรับกระดูกสันหลัง เช่น สายรัดหลัง เพื่อเพิ่มความดันในช่องท้อง เพิ่มความมั่นคงของกระดูกสันหลังได้เล็กน้อย ควรใช้ภายใต้คำแนะนำจากแพทย์

- ควรเลือกขนาดสายรัดหลังให้เหมาะสม โครงเหล็กด้านหลังจะช่วยเพิ่มความมั่นคงของสายรัดหลัง ควรปรับให้โครงเหล็กแนบพอดีกับหลัง

- สายรัดควรอยู่เหนือสะโพกเพียงเล็กน้อยและควรใส่ให้กระชับ โดยเฉพาะเมื่อต้องนั่งหรือยืนเดินนานๆ แต่ก็ไม่ควรใส่สายรัดหลังตลอดเวลา จะทำให้กล้ามเนื้อหลังอ่อนแรงมากขึ้น

- ในผู้ป่วยบางรายที่กระดูกสันหลังหลวม แพทย์อาจพิจารณาใช้กายอุปกรณ์สำหรับกระดูก      สันหลังที่ทำด้วยโลหะที่มีน้ำหนักเบา เพื่อเพิ่มความมั่นคงของกระดูกสันหลัง

                 2.4 วิธีการทางกายภาพบำบัด เช่น 

-  หัตถบำบัดที่นิยมใช้รักษาอาการปวดหลังได้แก่การนวด (massage), การดัด (manipulation) และการขยับ (mobilization)

3. การทำหัตถการ เช่น
- การใช้เข็มเพื่อลดอาการปวดหลัง มีทั้งการฝังเข็ม (แผนจีน) และการลงเข็มเพื่อคลายกล้ามเนื้อเฉพาะจุด (แพทย์แผนปัจจุบัน) 

- การฉีดสเตียรอยด์เข้าช่องนอกชั้นดูร่า (EDSI) โดยแพทย์จะพิจารณาตามความเหมาะสมสำหรับผู้ป่วยแต่ละราย

4. การผ่าตัด จะพิจารณาในรายที่มีอาการปวดรุนแรง หรือมีอาการแสดงของการกดทับเส้นประสาทเช่นอ่อนแรง หรือกลั้นปัสสาวะอุจจาระไม่ได้ หรือ ไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยวิธีการอื่นๆ เป็นต้น

               โดยสรุป หากมีอาการที่ตรงกับโรคกระดูกหลังเสื่อมและอาการไม่รุนแรงมาก อาจเริ่มต้นด้วยการปรับท่าทางในชีวิตประจำวันและการบริหารร่างกายก่อน ยกเว้นในรายที่มีอาการปวดรุนแรง มีอาการชาหรืออ่อนแรงหรือกลั้นปัสสาวะอุจจาระไม่ได้ หรือยังไม่ทราบการวินิจฉัยโรคที่แน่นอน หรือบริหารร่างกายเองแล้วไม่ดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เช่น แพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู หรือศัลยแพทย์กระดูก เพื่อช่วยวินิจฉัยสาเหตุของอาการปวดและให้การรักษาที่ถูกต้องต่อไป

สอบถามเพิ่มเติมที่ คลินิกเวชศาสตร์ฟื้นฟู หมายเลขโทรศัพท์ : 053-934613, 053-934434

ข้อมูลอัพเดตเมื่อวันที่ 14 พฤษภาคม 2562
ติดต่อสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่
Call Center : 0-5393-6900-1
Line iD : @sriphat
หรือ เพิ่มเพื่อนใน LINE ด้วยคิวอาร์โค้ด

Facebook : SriphatMedicalCenter