อ.นพ.อดิศักดิ์  กิตติสาเรศ

แพทย์ผู้เชี่ยวชาญโรคสมองและระบบประสาท

รหัสเอกสาร  PI-IMC-371-R-00

อนุมัติวันที่ 24 มิถุนายน 2564

ทำไมต้องรู้จักโรคหลอดเลือดสมอง ?

โรคหลอดเลือดสมองเป็น สาเหตุการเสียชีวิตอันดับหนึ่ง ในหลายประเทศ สลับกับโรคหลอดเลือดหัวใจ แต่ทั้งสองโรคก็เป็นการเสียหายที่หลอดเลือดด้วยปัจจัยเสี่ยงเดียวกัน

พบมากขนาดไหน ?

ปัจจุบัน มีคนไทยเป็นโรคหลอดเลือดสมองรายใหม่หนึ่งรายทุก 3 นาที และ ทั่วโลกมีผู้เสียชีวิตหนึ่งคนในทุก 6 วินาที

น่ากลัวอย่างไร ?

เมื่อเป็นโรคหลอดเลือดสมอง ท่านอาจมีอาการเพียงเล็กน้อยชั่วขณะจนถึงกับมีอาการพิการ ต้องเสียความสามารถในการช่วยเหลือตัวเอง ต้องนอนติดเตียง ไม่สามารถสื่อสารกับผู้อื่นได้ ต้องพึ่งพาอาศัยผู้อื่นดูแลไปตลอดหรือเสียชีวิตเลยก็ได้

จะรู้ได้อย่างไรว่าเป็นโรคหลอดเลือดสมอง ?

อาการแสดงที่สำคัญ คือ มีอาการอย่างใดอย่างหนึ่ง ฉับพลันทันที ดังต่อไปนี้

1. มีอาการปวดศีรษะ เวียนศีรษะ สูญเสียการทรงตัวรุนแรงทันที

2. มีอาการตามืดบอดด้านเดียวหรือสองข้างทันที

3. มีอาการปากเบี้ยว หน้าเบี้ยว การพูดไม่ชัดผิดปกติ

4. มีอาการอ่อนแรงหรือชาของแขนหรือขาแบบครึ่งซีก

5. มีอาการไม่สามารถสื่อสารได้ เช่น ฟังไม่เข้าใจหรือไม่สามารถพูดสิ่งที่ต้องการสื่อสารได้

อาการเกิดจากอะไร ?

อาการแสดงขึ้นกับตำแหน่งในสมองที่ผิดปกติจากการที่ หลอดเลือดมีการตีบตัน หรือมี การแตกของหลอดเลือด ทำให้มีเลือดออกในสมอง ทำให้เนื้อสมองตายทั้งสองอย่างไม่สามารถแยกได้จากประวัติและการตรวจร่างกายจำเป็นต้องอาศัยเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์สมอง (CT-Scan) หรือ เอ็กซเรย์คลื่นสะท้อนแมเหล็กไฟฟ้า (MRI) ในการช่วยแยกโรคในระยะฉับพลัน

อะไรคือปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้หลอดเลือดเสียหาย ?

- มีปัจจัยเสี่ยงที่เปลี่ยนแปลงไม่ได้

            ได้แก่ เพศ เชื้อชาติ อายุที่เพิ่มขึ้น ประวัติโรคหลอดเลือดในครอบครัวและโรคทางพันธุกรรม เปรียบเสมือนต้นทุนที่ไม่เท่ากันในแต่ละบุคคล

- ปัจจัยที่สามารถเปลี่ยนแปลงได้

         ได้แก่ การตรวจและควบคุมโรคเบาหวาน หัวใจ ความดัน ไขมันในเลือดสูง การมีพฤติกรรมเสี่ยง คือ การสูบบุหรี่ กินเหล้า ใช้ยาเสพติด การไม่ออกกำลังกาย ความเครียด โรคอ้วน และการเป็นโรคไมเกรนในผู้หญิง

หากมีอาการทำอย่างไรดี ?

ต้องไปโรงพยาบาลทันที ห้ามรอดูอาการว่าจะดีขึ้นหรือไม่ สามารถโทร 1669 บริการฉุกเฉินทางการแพทย์รถพยาบาลจากโรงพยาบาลใกล้บ้านจะมารับท่านทันที แล้วควร ติดต่อญาติที่สามารถตัดสินใจได้ ไปพบกันที่โรงพยาบาลด้วย

หากอาการดีขึ้นแล้วยังต้องไปโรงพยาบาลอีกหรือไม่ ?

หากมีอาการของโรคหลอดเลือดแล้วหายสนิท เรียกภาวะนี้ว่า ภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว (TIA : Transient ischemic attack) จำเป็นต้องไปโรงพยาบาลเพื่อหาสาเหตุ อาจจำเป็นต้องสังเกตอาการตามความเหมาะสม เพราะท่านมีโอกาสเป็นซ้ำได้ จากสถิติพบ 1 ใน 3 ของคนไข้จะกลายมาเป็นโรคหลอดเลือดสมอง และเกินกว่าครึ่งเป็นในปีแรก

รักษาอย่างไร ?

การรักษาในระยะฉับพลัน

หากท่านมาภายใน เวลา 270 นาที ตั้งแต่เริ่มมีอาการและไม่มีข้อห้าม ท่านมี โอกาสจะได้รับยาสลายลิ่มเลือด ซึ่งยาจะช่วยเปิดหลอดเลือดสมองให้ท่าน อาจช่วยให้ท่านกลับมาดีดังเดิมได้ ทั้งนี้ แพทย์จะเป็นผู้พิจารณาการรักษาที่เหมาะสมในผู้ป่วยแต่ละราย ท่านจึงต้องมาถึงให้เร็วที่สุด..ทันที

การรักษาในระยะยาว

ต้องกำจัดปัจจัยเสี่ยงที่เปลี่ยนแปลงได้ เพื่อการป้องกันการเป็นซ้ำ หากท่านมีโรคหลอดเลือดสมองแล้ว หลอดเลือดที่ตำแหน่งอื่นๆ ที่เกิดมาพร้อมกันทั้งร่างกาย ก็มีโอกาสเกิดอุดตันได้เช่นกัน เช่น ทำให้เป็นโรคหลอดเลือดสมองซ้ำ เป็นโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ และโรคหลอดเลือดส่วนปลายตีบตัน ทำให้ไม่มีเลือดไปเลี้ยงนิ้วมือหรือขา มีการซีดและอาการปวดฉับพลันได้

7 เคล็ดลับช่วยท่านห่างไกลอัมพาต

1. ต้อง ตรวจสุขภาพ โรคหลายโรคไม่มีอาการผิดปกติให้เห็นได้

2. ต้อง ควบคุมหากมีโรค : เบาหวาน ความดัน ไขมันในเลือดสูง และโรคหัวใจ              

3. ต้อง ขยันหมั่นออกกำลังกาย

4. ต้อง ไม่สูบบุหรี่ ไม่ดื่มเหล้า และไม่ใช้ยาเสพติด

5.ต้อง ไม่เครียด รู้จักการผ่อนคลาย

6.ต้อง ควบคุมน้ำหนัก ไม่ให้อ้วน

7.ต้อง ไปโรงพยาบาลทันที ถ้ามีอาการผิดปกติ

เร็วก็รอด ปลอดอัมพาต

ทุกนาทีที่ผ่านไป มีเซล์สมองตายเพิ่มกว่า 2 ล้านเซลล์ต่อนาที

มีอาการกด 1669 มาโรงพยาบาลทันที