พญ.รัฐญา เพียรพิเศษ
สูตินรีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านมะเร็งนรีเวช

รหัสเอกสาร PI-IMC-386-R-00

อนุมัติวันที่ 26  พฤษภาคม 2565

Bartholin gland (ต่อมบาร์โธลิน)

ต่อมบาร์โธลิน เป็นต่อมในการผลิตสารคัดหลั่งในช่องคลอดที่อยู่บริเวณข้างซ้ายและข้างขวาของรอยต่อข้างในแคม มีลักษณะเป็นต่อมขนาดเล็กคล้ายเม็ดถั่ว

โดยทั่วไปต่อมบาร์โธลินจะคลำไม่พบ แต่หากมีความผิดปกติเกิดขึ้นกับต่อมบาร์โธลิน ก็อาจป็นสาเหตุให้ต่อมบาร์โธลินอักเสบ ซึ่งจะสามารถคลำพบเป็นก้อนบวมได้

ความผิดปกติของต่อมบาร์โธลินมีตัวอย่างที่พบได้ ดังนี้

1.ต่อมบาร์โธลินอุดตัน พบมากในสตรีวัยเจริญพันธุ์ โดยต่อมบาร์โธลิน จะเกิดการอุดตันที่ข้างใดข้างหนึ่ง อาจมีสาเหตุมาจากการเสียดสี เช่น สวมกางเกงที่คับรัดเป้าจนเกินไป หรืออาจเกิดจากการปั่นจักรยานบ่อยๆ และเมื่อต่อมบาร์โธลินอุดตันไปข้างหนึ่งแล้วเมือกที่ถูกสร้างออกมาจากต่อมก็จะสะสมและค้างอยู่ในท่อนั้น ก่อให้เกิดลักษณะคล้ายถุงน้ำเป็นก้อนๆ สามารถคลำพบได้ด้วยมือ

2.ต่อมบาร์โธลินอักเสบเป็นหนองจากการติดเชื้อ เมื่อเกิดภาวะต่อมบาร์โธลินอุดตันเป็นถุงน้ำ เชื้อโรคต่างๆ ก็อาจเข้าไปสะสมอยู่ในถุงน้ำนั้น ก่อให้เกิดภาวะต่อมบาร์โธลินอักเสบ บวมแดง ปวด และเป็นหนองขึ้นมาได้

3.ต่อมบาร์โธลินอักเสบจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธุ์ เชื้อโรคจากการติดต่อทางเพศสัมพันธุ์จำพวกหนองในแท้ ก็อาจเป็นสาเหตุให้ต่อมบาร์โธลินอักเสบขึ้นมาได้

อาการของต่อมบาร์โธลินอักเสบ

1. คลำเจอก้อนที่ปากช่องคลอด ซึ่งอาจสร้างความเจ็บปวดหรือไม่ปวดได้

2. ก้อนมีขนาดใหญ่ขึ้น เกิดอาการระคายเคือง

3. หากต่อมบาร์โธลินอักเสบรุนแรง ลักษณะก้อนถุงน้ำจะบวมแดง มีหนอง รู้สึกแสบร้อน และปวดอย่างรุนแรง อาจมีไข้ขึ้น หนาวสั่น ได้

การรักษาต่อมบาร์โธลินอักเสบ

หากต่อมบาร์โธลินเกิดการอักเสบจะคลำพบเป็นก้อน หากมีขนาดเล็กแพทย์อาจให้ยาแก้ปวดและยาปฏิชีวนะ แต่ถ้าต่อมบาร์โธลินอักเสบมีขนาดใหญ่ บวม ปวดมาก แพทย์จะทำการกรีดผนังถุงน้ำและเย็บผนังถุงน้ำยึดติดกับผิวหนังอีกครั้ง เพื่อช่วยเปิดปากแผลเพื่อให้เยื่อเมือกหรือหนองที่คั่งอยู่ในถุงน้ำไหลออกมา ส่งผลให้ถุงน้ำยุบตัวลง

ในกรณีที่ถุงน้ำของต่อมบาร์โธลินแตกเอง มีโอกาสเกิดแผลติดเชื้อได้ ดังนั้นหากพบความผิดปกติของร่างกายควรรีบมาปรึกษาแพทย์ทันที